نماز جماعت
نماز جماعت از مستحبات مؤکّد در تمام نمازهاى واجب، مخصوصاً در نمازهاى یومیه است و در نماز صبح و مغرب و عشا تأکید بیشترى شده است. و نماز جماعت داراى ثواب عظیمى است، ولى اصالتاً واجب نیست نه به وجوب شرعى (که واجب مستقل باشد) و نه وجوب شرطى (که به عنوان شرط چیز دیگرى واجب شود)، مگر در نماز جمعه با وجود شرایطى که در محل آن ذکر شده است. و در هیچ یک از نافله هاى اصلى ـ جز نماز استسقاء ـ مشروع نیست، اگرچه که این نافله ها به واسطۀ نذر و مانند آن واجب شود و قبلاً گذشت که احتیاط آن است که نماز دو عید (فطر و قربان) فرادا خوانده شود و جماعت در آن ها رجاءً بدون اشکال است.
مسأله 1 ـ در صحیح بودن جماعت لازم نیست نوع و کیفیت نماز امام و مأموم یکى باشد. بنا بر این، کسى که مى خواهد یکى از نمازهاى یومیه را بخواند، مى تواند به کسى که یکى از نمازهاى یومیه را مى خواند اقتدا کند، اگرچه یکى تمام مى خواند و دیگرى شکسته، یا نماز یکى ادا است و نماز دیگرى قضا. و همچنین کسى که مى خواهد نماز آیات بخواند، مى تواند به کسى که او هم نماز آیات مى خواند اقتدا کند، اگرچه چیزى که براى آن نماز مى خوانند مختلف باشد (و مثلاً یکى براى زلزله و دیگرى براى کسوف نماز مى خواند). ولى کسى که مى خواهد نماز یومیه بخواند، نمى تواند به کسى که نماز عید و آیات و نماز میّت، بلکه نماز احتیاط و طواف مى خواند یا بالعکس اقتدا کند همچنین در خواندن یکى از پنج نمازى که گفته شد، نمى توان به کسى که یکى دیگر از آن پنج نماز را مى خواند اقتدا کرد، بلکه مشروع بودن خواندن نماز طواف و نماز احتیاط به جماعت محل اشکال است.
بعضى از نمازهاى مستحبى
از آن جمله است: نماز جعفر بن ابى طالب علیه السلام و این نماز از مستحبات مؤکّد است و از نمازهاى مشهور بین عامّه و خاصّه است، و از چیزهایى است که پیغمبر صلى الله علیه و آله وسلم به پسر عمویش هنگام بازگشت از سفرش به خاطر محبّت و گرامى داشتن او به وى عطا کرد که از امام صادق علیه السلام است که: «در روز فتح خیبر هنگامى که جعفر از حبشه آمد، پیغمبر صلى الله علیه و آله وسلم به او فرمود: «آیا جایزه اى به تو ندهم؟ آیا بخششى به تو نداشته باشم؟ آیا به تو هدیه اى نکنم؟» پس جعفر گفت: «چرا یا رسول الله » ـ حضرت صادق علیه السلاممى فرماید: مردم گمان کردند که پیغمبر به او طلا یا نقره مى دهد، لذا گردن ها را کشیدند تا ببینند چه مى دهد ـ پس
پیغمبر به او فرمود: «چیزى به تو عطا مى کنم که اگر آن را هر روز انجام دهى، برایت از دنیا و آنچه در آن است، بهتر خواهد بود و اگر هر دو روز یک مرتبه انجام دهى، خداوند گناه بین آن دو روزت را مورد مغفرت قرار مى دهد و اگر در هر جمعه یا هر ماه یا هر سالى انجام دهى خداوند گناه بین آن ها را مى بخشد».
و با فضیلت ترین وقت خواندن نماز جعفر (طیّار)، روز جمعه هنگام بالا آمدن آفتاب است و مى توان آن را از نافله هاى شب یا روز، حساب کرد که ـ چنان که در روایت آمده ـ هم براى او از نوافلش حساب شود و هم نماز جعفر، پس با نماز جعفر نافلۀ نماز مغرب را مثلاً نیّت مى کند. و این نماز چهار رکعت است که دو سلام دارد، در هر رکعتى حمد و سوره مى خواند، سپس پانزده مرتبه مى گوید: «سُبْحانَ الله ِ وَالْحَمْدُ لله ِِ وَلا اِلـهَ اِلاَّ الله ُ وَالله ُ اَکْبَر» و همین تسبیح را ده مرتبه در رکوع و همچنین ده مرتبه بعد از سر برداشتن از رکوع، و همچنین در سجدۀ اول و بعد از سر برداشتن از آن، و در سجدۀ دوم و بعد از سر بلند نمودن از آن ده مرتبه مى گوید. پس در هر رکعتى هفتاد و پنج مرتبه و همۀ آن ها (در تمام چهار رکعت)، سیصد تسبیح مى شود. و ظاهر این است که گفتن تسبیحات از ذکر رکوع و سجده، کفایت مى کند، ولى احتیاط (مستحب) آن است که اکتفا به آن ها نشود. و در این نماز سورۀ مخصوصى تعیّن ندارد، لکن افضل آن است که در رکعت اول، سورۀ «إِذَا زُلْزِلَتْ» و در رکعت دوم، سورۀ «وَ الْعَادِیَاتِ» و در رکعت سوم، «إذَا جَاءَ نَصْرُ الله ِ» و در رکعت چهارم، سورۀ «قُلْ هُوَ الله ُ اَحَد» بخواند.
احکام شکّ
شکّ یا در اصل نماز است و یا در اجزاى آن و یا در رکعت هاى آن:
مسأله 1 ـ کسى که در نماز شک کند به این صورت که نداند نماز را خوانده است یا نه، چنانچه شکّش بعد از گذشتن وقت نماز باشد به شک اعتنا نمى کند و بنا را بر خواندن نماز مى گذارد. و اگر قبل از گذشتن وقت باشد، نماز را مى خواند. و ظن (گمان) به خواندن و نخواندن نماز در اینجا در حکم شک است.
مسأله 2 ـ اگر بداند که نماز عصر را خوانده است و نداند که آیا نماز ظهر را هم خوانده یا نه، احتیاط (واجب) بلکه اقوى آن است که خواندن نماز ظهر واجب است، حتى در جایى که از وقت به جز مقدار مخصوص به نماز عصر باقى نمانده باشد. البته اگر از وقت، به جز این مقدار (وقت خاص نماز عصر) باقى نباشد و بداند که نماز عصر را نخوانده است و نسبت به خواندن نماز ظهر در شک باشد، باید نماز عصر را بخواند و به شک در نماز ظهر اعتنا نکند (و بنا را بر خواندن نماز ظهر بگذارد) ولى اگر در همین صورت، در خواندن نماز عصر شک داشته باشد، باید نماز عصر را (در همین وقت خاص خودش) بخواند و احتیاط (واجب) آن است که نماز ظهر را قضا نماید. وهمچنین است حکم این صورى که گذشت نسبت به نماز مغرب و عشا.
مسأله 3 ـ اگر شک کند که وقت باقى مانده است یا نه، حکم به بقاى وقت مى شود.
با سلام و تحیت
طبق فتوای حضرت امام خمینی (س) اگر چه عمل به متعلق نذر و عهد و قسم واجب است و در صورت مخالفت عمدی موجب کفاره است، ولی حکم آن عمل تغییر نمیکند، پس اگر متعلق نذر مستحب باشد، همچنان مستحب باقی می ماند.
ایشان در تحریر چنین می فرمایند:
نماز یا واجب است و یا مستحب.
ادامه مطلب ...1– اگر در نماز موبایل زنگ بزند ، آن را قطع کنیم و یا اینکه ببینیم چه کسی بوده است یا اینکه پیامک رسیده را بخواهیم چه حکمی دارد ؟
2 - آیا صرف اینکه فرد می خواهد نماز قضا بخواند می تواند آن را نشسته بخواند ؟
3 - اگر ما مثلاً در رکعت دوم نماز باشیم و فراموش کرده باشیم که در رکعت دوم هستیم و بجای سوره ی حمد تسبیحات اربعه را بخوانیم . اما در هنگامی که می خواهیم به رکوع برویم به خاطر بیاوریم که باید سوره ی حمد را می خوانده ایم . آیا می توانیم در همانجا سوره ی حمد و توحید را بخوانیم یا باید نماز را دوباره بخوانیم ؟
4 – من در هنگام خواندن نماز زیاد شک می کنم آیا نماز من صحیح است یا خیر ؟
5 – اگر پدری نماز خود را نخواند و پسر بزرگ نداشته باشد آیا به عهده ی دختر بزرگ است یا خیر؟