سجده سهو

موارد وجوب سجده سهو

1. آن که در بین نماز، سهواً حرف بزند؛
2. آن که یک سجده را فراموش کند؛
3. آن که در نماز چهار رکعتى بعد از سجده دوّم شک کند که چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت؛
4. در جایى که نباید نماز را سلام دهد مثلًا در رکعت اول سهواً سلام بدهد؛
5. آن که تشهد را فراموش کند
  

جده سهو

مسأله 1346: براى پنج چیز باید بعد از سلام نماز، دو سجده سهو به دستورى که گفته خواهد شد بجا آورد: اوّل: در بین نماز، سهواً حرف بزند. دوم: جایى که نباید نماز را سلام دهد، مثلا در رکعت اوّل، سهواً سلام بدهد. سوم: یک سجده را فراموش کند. چهارم: تشهّد را فراموش نماید. پنجم: در نماز چهار رکعتى، بعد از سجده دوم شک کند چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت.

مسأله 1347: اگر در جایى که باید بایستد، مثلا موقع خواندن حمد و سوره، اشتباهاً بنشیند یا در جایى که باید بنشیند، مثلا موقع خواندن تشهّد، اشتباهاً بایستد، بنابر احتیاط واجب، باید دو سجده سهو بجا آورد، بلکه براى هر چیزى که در نماز، اشتباهاً کم یا زیاد شود، بنابر احتیاط واجب، باید دو سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1348: اگر انسان اشتباهاً یا به خیال اینکه نمازش تمام شده، حرف بزند، باید دو سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1349: براى حرفى که از سرفه و آه کشیدن پیدا مى شود، سجده سهو واجب نیست، ولى اگر مثلا سهواً « آخ » یا « آه » بگوید، باید سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1350: اگر چیزى که غلط خوانده، دوباره به طور صحیح بخواند، براى آن غلط سجده سهو واجب نیست.

مسأله 1351: اگر در نماز سهواً مدّتى حرف بزند که تمام آن یک مرتبه حساب شود، دو سجده سهو کافى است.

مسأله 1352: اگر سهواً تسبیحات اربعه را، بیشتر از سه مرتبه بگوید، لازم نیست بعد از نماز دوبار سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1353: اگر در جایى که نباید سلام نماز را بگوید، سهواً بگوید: « اَلسَّلامُ عَلَیْنا وَ عَلى عِبادِ اللّهِ الصّالِحِینَ » یا بگوید « اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ » باید دو سجده سهو بنماید، ولى اگر اشتباهاً مقدارى از این دو سلام را بگوید، یا بگوید « اَلسَّلامُ عَلَیکَ أَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ » بنابر احتیاط واجب باید دو سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1354: اگر در جایى که نباید سلام دهد، اشتباهاً هر سه سلام را بگوید، دو سجده سهو کافى است.

مسأله 1355: اگر یک سجده یا تشهّد را فراموش کند و پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید، باید برگردد و بجا آورد و بعد از نماز، بنابر احتیاط براى ایستادن بیجا دو سجده سهو بنماید.

مسأله 1356: اگر در رکوع یا بعد از آن، یادش بیاید که یک سجده یا تشهّد از رکعت پیش فراموش کرده، باید بعد از سلام نماز، سجده یا تشهّد را قضا نماید و بعد از آن، دو سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1357: اگر سجده سهو را بعد از سلام نماز، عمداً بجا نیاورد، گناه کرده و واجب است هر چه زودتر، آن را انجام دهد و چنانچه سهواً بجا نیاورد، هر وقت یادش آمد باید فوراً انجام دهد و لازم نیست نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1358: اگر شک دارد دو سجده سهو بر او واجب شده یا نه، لازم نیست بجا آورد.

مسأله 1359: کسى که شک دارد دو سجده سهو بر او واجب شده یا بیشتر، اگر دو سجده سهو بجا آورد، کافى است.

مسأله 1360: اگر بداند یکى از دو سجده سهو را بجا نیاورده، باید دو سجده سهو بجا آورد و اگر بداند سهواً سه سجده کرده، لازم است دوباره دو سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1361: اگر شک کند یک سجده کرده یا دو سجده سهو، یا شک کند که دو سجده سهو کرده یا سه سجده، چنانچه وارد تشهّد نشده، بنا را بر کمتر بگذارد.
 

کیفیّت سجده سهو

مسأله 1362: کیفیت سجده سهو: بعد از سلام نماز، نیّت سجده سهو کند، پیشانى را بر چیزى که سجده بر آن صحیح است، بگذارد و بگوید: « بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ وَ صَلَّى اللّهُ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ » یا بگوید: « بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد » ولى بهتر است بگوید: « بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ ». سپس بنشیند و دوباره به سجده رود و یکى از ذکرهایى که گفته شد بگوید و بنشیند، تشهّد بخواند و سلام دهد.
 

قضاى سجده و تشهّد فراموش شده

مسأله 1363: سجده و تشهّدى که انسان فراموش کرده و بعد از نماز، قضاى آن را بجا مى آورد، باید تمام شرایط نماز، مانند پاک بودن بدن، لباس، رو به قبله بودن و شرطهاى دیگر را داشته باشد.

مسأله 1364: اگر سجده را چند دفعه فراموش کند، مثلا یک سجده از رکعت اوّل و یک سجده از رکعت دوّم فراموش نماید، باید بعد از نماز قضاى همه آنها را با سجده هاى سهوى که براى آنها لازم مى شود بجا آورد و لازم نیست معیّن کند قضاى کدام یک آنهاست. و اگر یک سجده از رکعت اوّل و یک سجده از رکعت آخر فراموش کند و یا دو تشهّد فراموش نماید، بنابر احتیاط واجب باید اوّل سجده آخر را که فراموش شده و بعد از آن - بنابر احتیاط مستحب - تشهّد و سلام را بجا آورد و بعد، سجده اوّل را قضا نماید و همچنین، واجب است تشهّد آخر را که فراموش شده و سلام را بنابر احتیاط مستحب بجا آورد و بعد تشهّد اوّل را قضا نماید، این در صورتى است که کارى که عمدى و سهوى آن، نماز را باطل مى کند، انجام نداده باشد و اگر انجام داده باشد، باید اصل نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1365: اگر یک سجده و تشهّد را فراموش کند، بنابر احتیاط واجب هر کدام را اوّل فراموش کرده، اوّل قضا نماید. و اگر نداند کدام اوّل فراموش شده، باید احتیاطاً یک سجده و تشهّد و بعد یک سجده دیگر بجا آورد، یا یک تشهّد و یک سجده و بعد یک تشهّد دیگر بجا آورد، تا یقین کند سجده و تشهّد را، به ترتیبى که فراموش کرده قضا نموده است.

مسأله 1366: اگر به خیال اینکه اوّل، سجده را فراموش کرده، اوّل قضاى آن را بجا آورد و بعد از خواندن تشهّد، یادش بیاید که اوّل تشهّد را فراموش کرده، بنابر احتیاط واجب دوباره سجده را قضا نماید. و همچنین اگر به خیال اینکه اوّل تشهّد را فراموش کرده، آن را اوّل بجا آورد و بعد از سجده، یادش بیاید که اوّل سجده را فراموش کرده، بنابر احتیاط واجب، باید دوباره تشهّد بخواند.

مسأله 1367: اگر بین سلام نماز و قضاى سجده یا تشهّد، کارى کند که اگر عمداً یا سهواً در نماز اتّفاق بیفتد، نماز باطل مى شود، مثلا پشت به قبله نماید، بنابر احتیاط بعد از قضاى سجده و تشهّد، دوباره نماز را بخواند. این در صورتى است که سجده یا تشهد فراموش شده از رکعت آخر نباشد، امّا اگر از رکعت آخر باشد بنابر اقوى، باید اصل نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1368: اگر بعد از سلام نماز، یادش بیاید یک سجده از رکعت آخر را فراموش کرده است، چنانچه کارى که عمدى و سهوى آن، نماز را باطل مى کند انجام نداده، مانند روگرداندن از قبله، بنابر احتیاط مستحب آن را به نیّت ما فى الذّمه بجا آورد و همچنین بعد از آن، تشهّد و سلام و دو سجده سهو بجا آورد. و نیز اگر یادش بیاید که تشهّد رکعت آخر را فراموش کرده، بنابر احتیاط مستحب آن را به نیّت ما فى الذّمه انجام دهد و همچنین بعد از آن سلام دهد و دو سجده سهو بجا آورد، گرچه در این دو مورد بعید نیست کفایت سجده و تشهّد فراموش شده و دو سجده سهو.

مسأله 1369: اگر بین سلام نماز و قضاى سجده یا تشهّدى که از رکعت قبل فراموش شده، کارى کند که براى آن سجده سهو واجب مى شود، مثلا سهواً حرف بزند، باید سجده یا تشهّد را قضا کند و غیر از سجده سهوى که براى قضاى سجده یا تشهّد لازم بوده، سجده دیگرى لازم نمى آید.

مسأله 1370: اگر نداند سجده را فراموش کرده یا تشهّد را، باید هر دو را قضا نماید و هر کدام را اوّل بجا آورد، اشکال ندارد.

مسأله 1371: اگر شک دارد سجده یا تشهّد را فراموش کرده یا نه، واجب نیست قضا نماید.

مسأله 1372: اگر بداند سجده یا تشهّد را فراموش کرده و شک کند پیش از رکوع رکعت بعد، بجا آورده یا نه، بنابر احتیاط مستحب آن را قضا نماید.

مسأله 1373: کسى که باید سجده یا تشهّد را قضا نماید، اگر براى کار دیگرى نیز سجده سهو بر او واجب شود، باید بعد از نماز، فوراً سجده یا تشهّد را قضا نماید، بعد از آن سجده سهو را بجا آورد.

مسأله 1374: اگر شک دارد که بعد از نماز، قضاى سجده یا تشهّد فراموش شده را بجا آورده یا نه، چنانچه وقت نماز نگذشته، باید سجده یا تشهّد را قضا نماید و اگر وقت نماز گذشته، قضاى آن لازم نیست.