افعال(نیت-قرائت)

نیّت اداء یا مافی الذمه در جائی که مردد بین اداء و قضاء باشد
سوال 122 : اگر نماز واجب او به تأخیر افتاده و نمى داند که قضا شده یا نه، به چه نیتى نماز را بخواند و اگر به نیت اداء خوانده و بعد بفهمد قضاء شده آیا نمازش صحیح است؟
در مفروض سؤال در صورتى که نمى داند قضاء شده یا نه، باید بنا بگذارد بر اینکه هنوز وقت باقى است و لذا مى تواند نیت اداء نماید، و همچنین مى تواند نیت مافى الذمه کند، و اگر نماز را به نیت اداء بخواند و بعد بفهمد قضاء شده در صورتى که به قصد امتثال امر واقعى خوانده صحیح است، و همچنین برعکس اگر به نیت قضاء خوانده و بعد بفهمد اداء بوده در صورتى که به قصد امتثال امر واقعى خوانده صحیح است.

تکرار عمدی تکبیره الاحرام
سوال 123 : اگر کسى عمداً تکبیرة الاحرام را تکرار کند آیا نمازش صحیح است؟
اگر تکرار سهوى باشد نماز صحیح است، و اگر عمدى باشد در صورتى که علم به حکم شرعى داشته یا اینکه جاهل مقصر بوده (یعنى در جهل خود معذور نبوده) نماز او باطل است. و اما اگر جاهل قاصر بوده (یعنى در جهل خود معذور بوده) بطلان نماز بنابر احتیاط واجب است. و در فرض بطلان نماز به تکرار تکبیرة الاحرام، اگر مجدداً براى بار سوم تکبیرة الاحرام گفت مجدداً نماز بر پاشده و صحیح مى باشد.

تکیه کردن بر عصا یا دیوار در حال قیام
سوال 124 : آیا مى توانیم هنگامى که در نماز ایستاده ایم به دیوار یا عصا تکیه نمائیم؟
در صورتى که از روى ناچارى باشد اشکالى ندارد ولى در حال اختیار بنابر احتیاط واجب به دیوار و عصا و مانند اینها تکیه نکنید.
کسی که نمی تواند بایستد یا بنشیند
سوال 125 : اگر نماز گزار قدرت بر ایستادن یا نشستن نداشته باشد و مجبور باشد به حالت خوابیده نماز بخواند به چه صورت باید روبه قبله قرار بگیرد؟
باید دراز کشیده و به طرف راست خوابیده و صورتش رو به طرف قبله باشد (به همان هیئتی که میّت در درون قبر روبه قبله گذاشته می شود) و در صورتی که نتواند به پهلوی راستش بخوابد، به پهلوی چپ بخوابد و باز صورتش رو به قبله باشد و اگر نتوانست بر دو طرف بخوابد بر پشت خوابیده و کف پاهایش را رو به طرف قبله نماید (به همان هیئتی که محتضر روبه قبله گذاشته می شود) و بنابر احتیاط واجب باید با سرش در حدّ امکان برای رکوع و سجود اشاره کند (سرش را پائین آورد) و احتیاط واجب این است که برای سجده سرش را برای اشاره پائین تر از اشاره برای رکوع می آورد و در صورتی که نتواند با سرش اشاره کند باید با چشمانش اشاره کند.

قیام

نماز با قیام بدون رکوع و سجود اختیاری یا نماز نشسته با رکوع و سجود
سوال 126 : اگر نماز گزار وقتی که ایستاده نماز بخواند نتواند خم شده و رکوع و سجود نماید و مجبور است به جای رکوع و سجود با سر اشاره کند ولی در صورتی که نشسته نماز بخواند می تواند خم شده و رکوع و سجود انجام دهد آیا تکلیف او نماز خواندن با قیام است یا نماز خواندن با رکوع و سجود؟
مسأله دو صورت دارد: 1 ـ اگر متمکن از قیام است ولی متمکن از رکوع ایستاده نیست، باید نماز را ایستاده بخواند و برای رکوع اشاره نماید، و بنابر احتیاط واجب نماز را با رکوع نشسته اعاده نماید. 2 ـ اگر متمکن از رکوع و سجود هر دو نباشد، باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع و سجود اشاره نماید.

کسی که فقط در بعضی رکعات یا قسمتهای نماز بتواند بایستد
سوال 127 : اگر کسی قدرت ایستادن برای نماز را ندارد ولی در بعضی از قسمتهای نماز توانائی ایستادن را پیدا می کند تکلیفش چیست؟
در مفروض سؤال واجب است که قیام کند تا موقعی که احساس نمود که دیگر توانائی بر قیام را ندارد، در آن موقع بنشیند و اگر در حالی که نشسته احساس کرد که قدرت بر ایستادن دارد به همان مقدار که توانست بایستد ولی تا بدنش آرام نگرفته، نباید قرائت و اذکار واجب نماز را بگوید.

قرائت

شنیدن آیه سجده در حال نماز
سوال 128 : اگر کسی آیه سجده را تلاوت کرد و نماز گزار هم تلاوت آیه سجده دار را شنید تکلیفش چیست؟
اگر آیه سجده به گوش او خورد بدون اینکه قصد کند آن را بشنود سجده واجب نیست، ولی اگر استماع کرد (یعنی با اختیار خود آن را گوش داد) با سرش اشاره به سجده نموده و نمازش را تمام کند و بعد از نماز بنابر احتیاط مستحب سجده بنماید.
گفتن بسمله در قرائت بدون تعیین سوره
سوال 129 : اگر کسی در حین قرائت بسمله را به عنوان آیه قرآن بدون تعیین سوره آن بگوید آیا کفایت از بسمله سوره ای که می خواهد در قرائت بخواند می نماید؟
در مفروض سؤال کفایت نمی کند و باید گفتن بسمله را اعاده نموده و سوره خاص آن را تعیین کند.
قرائت اشتباه
سوال 130 : اگر کسی از روی بی اعتنایی رعایت اعراب وبناء و تشدید کلمات را نکرده و حروف را از مخارج اداء نکند آیا نمازش صحیح است؟
در فرض مذکور نماز او باطل است.
وقف به حرکت
سوال 131 : آیا در قرائت نماز جایز است به حرکت وقف کنیم؟ مثلاً بگوئیم «ایاک نعبُدُ» و دال را ضمّه قرائت کرده و بر آن وقف کنیم و بعد بگوئیم «و ایّاک نستعین»؟
بنابر احتیاط واجب وقف به حرکت جایر نیست.
وصل به سکون
سوال 132 : آیا می توانیم کلمه ای را که آخرش ساکن قرائت شده به کلمه بعدی وصل کنیم؟
مانعی ندارد، ولی احتیاط مستحب این است که وصل به سکون ننمائیم.
مدّ «ولا الضّالین»
سوال 133 : آیا مدّ در کلمه «ولا الضالین» واجب است؟
مدّ در «الف» آن واجب است ولی در «یاء» آن بنابر احتیاط مستحب است
مدّ «تنزّل الملائکه»
سوال 134 : آیا در تنزّل الملائکه واجب است ملائکه را مدّ بدهیم؟
واجب نیست ولی بنابر احتیاط مستحب مدّ آن رعایت شود.
ادغام «خیر من الف شهر»
سوال 135 : آیا ادغام تنوین و نون ساکنه در حروف یرملون مثلا در سوره‌ی قدر ادغام تنوین کلمه‌ی «خیرٌ» در میم کلمه‌ی «من الف شهر» یا در ذکر صلوات ادغام تنوین دال در محمد (ص) در «واو» واجب است؟
خیر، ادغام تنوین و نون ساکنه در حروف یرملون واجب نیست ولی احتیاط مستحب ادغام نمودن است.
غلط خواندن قرائت برای جاهل مرکب
سوال 136 : شخصی مدتها اعراب کلمه ای از سوره حمد را غلط می خواند و بعضی مخارج حروف را درست ادا نمی کرد و اعتقاد و یقین داشته که قرائتش صحیح است تکلیف نماز او چیست؟
اگر در اعتقاد به صحّت قرائتش جاهل مقصّر نبوده، نماز او صحیح است، ولی بنابر احتیاط مستحب نماز هایی را که غلط خوانده اعاده نماید.
بلند خواندن حمد و سوره در نماز ظهر جمعه
سوال 137 : آیا بلند خواندن حمد و سوره در نماز ظهر روز جمعه جایز است؟
بله مستحب است.
قرائت بلند به جای آهسته و بر عکس
سوال 138 : اگر در جائی که باید نماز را بلند بخواند آهسته بخواند و بر عکس در جائی که آهسته خواندن واجب است آن را بلند بخواند نماز صحیح است یا باطل؟
در مفروض سؤال اگر عمداً باشد نماز باطل و اگر از روی فراموشی یا ندانستن حکم شرعی باشد نماز صحیح است. و اگر در بین خواندن حمد و سوره هم بفهمد که اشتباه خوانده لازم نیست مقداری را که خوانده دوباره بخواند.
بلند خواندن نماز صبح ومغرب و عشاء برای خانمها
سوال 139 : آیا بلند خواندن حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشاء برای خانمها جایز است؟
برای خانمها جایز است که حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشاء را مثل آقایان بلند بخوانند ولی اگر نامحرم صدای ایشان را بشنود بنابر احتیاط آهسته بخوانند. ولی در بعضی موارد برای زنان حرام است که صدای خود را به نامحرم بشنواند مثل این که قرائت را با خضوع در قول و صدای ظریف بخواند و نامحرم بشنود در این صورت بلند خواندن جایز نیست و نماز باطل است.
رها کردن سوره وخواندن سوره دیگر
سوال 140 : آیا می شود سوره ای را که بعد از حمد می خوانیم در وسط خواندن، رها کرده و سوره دیگری بخوانیم؟
اگر سوره ای که بعد از حمد می خواند سوره قل هو الله احد یا سوره قل یا ایها الکافرون باشد، نمی تواند آن را رها کند وسوره دیگری بخواند و اگر در ظهر روز جمعه عمداً یکی از این دو سوره را بخواند بنابر احتیاط واجب نمی تواند آن را رها کند و سوره جمعه و مناففقون را بخواند، ولی اگر از روی فراموشی یکی از این دو را بخواند می تواند آن را رها کند و سوره جمعه یا منافقون را بخواند. و اگر سوره ای را که بعد از حمد می خواند سوره ای غیر از این دو سوره باشد تا از نصف تجاوز نکرده می تواند آن را رها کند و سوره دیگری را بخواند، و بنابر احتیاط واجب بعد از تجاوز از نصف تا دو ثلث رها نکند و پس از اینکه به دو ثلث رسید رها کردن آن و عدول به سوره دیگر جایز نیست.
فراموش کردن سوره و خواندن سوره دیگری به جای آن
سوال 141 : اگر مقداری از سوره را فراموش کند یا وقت برای خواندن آن تنگ باشد آیا می تواند آن را رها کند؟
جواب) در فرض مذکور می تواند آن را رها کند و سوره دیگری بخواند.
خواندن و گوش دادن آیاتی که سجده واجب دارد برای حائض
سوال 142 : آیا گوش دادن به آیات سجده واجب براى حائض حرام است؟ و اگر شنید آیا سجده بر او واجب مى شود؟
آنچه بر او حرام است، خواندن آیه سجده است ،و لکن اگر گوش داده سجده بر او واجب است و باید بلافاصله سجده کند.
تکرار آیه
سوال 143 : آیا دوباره خواندن آیه در قرائت نماز جائز است؟
در صورتی که به قصد جزئیت نباشد ، مثلاً به قصد احتیاط باشد، جایز است.
یکبار خواندن تسبیحات اربعه
سوال 462 : آیا می شود یک مرتبه تسبیحات اربعه را در نمازهای واجب یومیه خواند و درنمازهای واجب قضا چطور؟
یک مرتبه تسبیحات اربعه در هر دو مورد کافی است اگر چه احتیاط مستحب سه مرتبه خواندن است. (استفتاء/3038) (منهاج 2/م 625)
تکرار اذکار نماز
سوال 479 : آیا اذکار نماز را می‌‌شود چندبار تکرار کرد مثل «ایاک نعبد وایاک نستعین»؟
تکرار برای احراز صحت، اشکال ندارد تا به حد وسواس نرسد که در صورت وسواس، دوباره گفتن حرام است و احتیاط واجب اینست که در صورتی که به جهت وسواس تکرار کرد نمازش را تمام کند و دوباره بخواند و همچنین تکرار آیه و گریه کردن جایز است. (استفتاء/13244) (منهاج 2/م 632) (رساله/م 1025)